ODRĘBNA RZECZYWISTOŚĆ
Referaty z sesji "Indianie i indianiści" poświęconej pamięci Indiańskiej Babci, Stefanii Antoniewicz

pod redakcją Arkadiusza J. Kilanowskiego


Książka nie jest tylko zwykłym zapisem wygłoszonych referatów na sesji naukowej. Jest świadectwem naukowej pasji członków Polskiego Ruchu Przyjaciół Indian i świadectwem aktywnego upamiętnienia faktu, dzięki któremu do owej sesji doszło. Książka ta składa się zatem z dwóch części, które jednakże są ze sobą złączone wspólną ideą.
W części pierwszej niniejszy tom jest zbiorem referatów wygłoszonych na sesji popularno-naukowej "Indianie i indianiści", która odbyła się w dniach 18-19 stycznia 2003 roku w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie. Sesja ta była dedykowana pamięci Indiańskiej Babci, Stefanii Antoniewicz, w dwudziestą rocznicę Jej śmierci, która miała miejsce 13 grudnia 1982 roku.
Część druga książki to materiały poświęcone właśnie Jej osobie: fragmenty listów, jakie otrzymywała, wspomnienia o niej, baśń jej autorstwa.

Ilustracja na okładce: Tadeusz Piotrowski

Spis treści

Wstęp

Indianie i indianiści

Marek Nowocień Polski Ruch Przyjaciół Indian wczoraj, dziś i jutro
Ewa Nowicka Indianie w świecie współczesnym
Bartosz Hlebowicz Potomkowie Oneidów i Lenapów - refleksje z badań etnograficznych
Stanisława Stachniewicz Działalność Projektu Yaya-Mama w Andach
Dariusz Pohl Iktomi - stwórca czy chochlik?
Maciej Szpringier Znaczenie i przebieg ceremonii Inipi wśród Siuksów
Marek Hyjek W Krainie Wiecznych Łowów — koncepcje eschatologiczne w tubylczej Ameryce Północnej
Jarosław Wojtczak Geneza wojen indiańskich na Wielkich Równinach
Robert J. Flaherty Jak powstał film "Nanook z Północy"

Stefania Antoniewicz (1895–1982)

Stefania Antoniewicz Bramy Królestwa (bajka)
Przekłady
4Peter Blue Cloud - Ostatni okręt do Alcatraz
4Idziemy starą drogą naszego narodu, składając pozdrowienia i podziękowania
4Dar Czterech Kierunków
4Darryl Wilson - Drzewa Pokoju
Listy do Indiańskiej Babci
Wspomnienia
4Jan Antoniewicz
4Tadeusz Piotrowski
4Roman Bala
4Jerzy Tołłoczko
4Anna Chachurska-Zygmunt

Indeks osób

Galerie zdjęć
I Polski Ruch Przyjaciół Indian
II Indianie i indianiści (zdjęcia z sesji)

Wstęp
Książka, którą właśnie trzymacie Państwo przed sobą, nie jest zwykłym zapisem wygłoszonych referatów na sesji naukowej. Jest świadectwem naukowej pasji członków Polskiego Ruchu Przyjaciół Indian i świadectwem aktywnego upamiętnienia faktu, dzięki któremu do owej sesji doszło. Książka ta składa się zatem z dwóch części, które jednakże są ze sobą złączone wspólną ideą.
W części pierwszej niniejszy tom jest zbiorem referatów wygłoszonych na sesji popularno-naukowej "Indianie i indianiści", która odbyła się w dniach 18-19 stycznia 2003 roku w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie. Sesja ta była dedykowana pamięci Indiańskiej Babci, Stefanii Antoniewicz, w dwudziestą rocznicę Jej śmierci, która miała miejsce 13 grudnia 1982 roku.
Część druga książki to materiały poświęcone właśnie Jej osobie: fragmenty listów, jakie otrzymywała, wspomnienia o niej, baśń jej autorstwa.
Kim była osoba, której zadedykowałem tę sesję? Kim była Stefania Antoniewicz?
Odpowiedź wcale nie jest łatwa. Trudno zdefiniować osobę tak ciekawą i intrygującą. Można rzec, iż była prekursorem rodzącego się w latach 70. XX wieku Polskiego Ruchu Przyjaciół Indian, osobą, która wywarła duży wpływ na działalność i życie wielu jego twórców, zyskując dozgonną przyjaźń ich i wielu Indian, z którymi prowadziła obfitą korespondencję.
Przez jej żoliborskie mieszkanie przewijały się setki młodych osób, chętnych do tego, by porozmawiać z nią o Indianach i dowiedzieć się czegoś nowego. Niektóre z tych osób zajmują się problematyką indiańską do dzisiaj i były obecne na sesji poświęconej Jej pamięci.
Sesja ta z jednej strony miała przypomnieć właśnie o tej niezwykłej osiemdziesięciokilkuletniej staruszce, która miała tak wielki wpływ na oblicze polskiej indianistyki ponad dwadzieścia lat temu, a jednocześnie wskrzesić ideę sesji popularno–naukowych poświęconych Indianom.
Babcia wyrażała przekonanie, że jesteśmy w stanie poznać Indian jedynie przez przejście na drogę Odrębnej Rzeczywistości. W liście, który zamieszczony jest w dalszej części książki, cytowała indiański pogląd: „Wielu uczonych przychodzi do nas, badają nas jak najdokładniej, oglądają, mierzą, ważą, pobierają krew itd., ale nie znają nas wcale. Jesteśmy dla białego człowieka zagadką okrytą tajemnicami i takimi pragniemy pozostać”.
Mimo iż nie jesteśmy w stanie tak do końca poznać Indian, ta sesja była nieśmiałą próbą wejścia w tę tajemnicę.
Sesje popularno-naukowe Polskiego Ruchu Przyjaciół Indian zawsze stawiały trudne pytania dotyczące problematyki indiańskiej i próbowały znaleźć na nie odpowiedzi. Tworzone przez pasjonatów i dla pasjonatów, jak większość imprez indianistycznych, nie doczekały się żadnego mecenatu. Stąd prace badawcze ludzi związanych z PRPI tak rzadko mogą być prezentowane szerszej publiczności. Autorzy referatów na ogół nie zajmują się zawodowo Indianami, choć w niczym nie umniejsza to profesjonalizmowi prezentowanych zagadnień.
Dobrze się więc stało, że Marek Maciołek z wydawnictwa TIPI zdecydował się na ocalenie wygłoszonych tekstów i przychylił się do pomysłu wydania ich drukiem.
Sesja "Indianie i indianiści" była pierwszą po wielu latach imprezą o ambicjach naukowych i popularyzatorskich. Warto wspomnieć, że tego rodzaju spotkania odbywały się niegdyś corocznie, poczynając od 1984 roku.
To właśnie na jednym z takich spotkań rozpoczęła się moja osobista przygoda z ruchem indianistycznym. W marcu 1985 roku przyjechałem do Rynii k. Warszawy na II sesję PRPI, która nosiła nazwę „Wciąż jeszcze tu jesteśmy - Indianie w Ameryce Północnej i Łacińskiej”. Oprócz referatów w planie sesji była także wizyta na grobie Stefanii Antoniewicz na Cmentarzu na Wólce Węglowej. Do dziś pamiętam tamto, jakże liczne spotkanie. Przy grobie Indiańskiej Babci wszyscy uczestnicy sesji zaśpiewali ówczesny hymn PRPI "Jeszcze istniejemy na jednej Matce Ziemi".
W 1987 roku sesje przeniosły się z Warszawy do Poznania, do legendarnego klubu "Orbita" i powoli zaczęły zatracać swój naukowy charakter, aż do przekształcenia się tylko w pokazy filmów wideo. Pokazy takie coraz częściej nie były już dostatecznym magnesem i po kilku latach organizowania sesje umarły śmiercią naturalną, właśnie wtedy, kiedy zaczęła się wykształcać pewna tradycja spotkań Polskiego Ruchu Przyjaciół Indian: latem - zloty, zimą - sesje.
Po kilkunastu latach przerwy postanowiłem zorganizować sesję poświęconą tym razem nie tylko Indianom, ale również osobie Indiańskiej Babci i samym indianistom. Dwudziesta rocznica śmierci osoby tak ważnej dla PRPI była głównym motywem tego przedsięwzięcia.
Niestety, nie wszystko co miało miejsce na sesji w styczniu 2003 roku, znalazło odbicie w tym tomie. Pozwolę sobie zatem na krótką wzmiankę o tych wydarzeniach, które siłą rzeczy nie mogły znaleźć swego odzwierciedlenia w książce.
Oprócz wizyty części uczestników sesji na grobie Babci, na Cmentarzu Północnym w Warszawie oraz wspomnień (zamieszczonych w tym tomie), Babci poświęcona była również dyskusja wspomnieniowa, do której zasiadło kilka osób, które znały ją osobiście. Dyskusja ta spotkała się z bardzo dużym zainteresowaniem.
Nie sposób też nie wspomnieć dyskusji, jakie toczyły się po każdym wygłoszonym referacie, świadcząc nie tylko o dużym zorientowaniu się w temacie uczestników spotkania, ale również o dużym zapotrzebowaniu na tego typu naukowe dyskusje.
Pierwszy, bardzo intensywny dzień zakończył występ tancerzy pow-wow Huu-ska luta, podrywając do tańca prawie każdego uczestnika sesji, nie tylko wywodzącego się z PRPI.
W kolejnym dniu miały miejsce pokazy slajdów z historycznych już zlotów PRPI autorstwa mojego i Andrzeja Rutkowskiego, a także główna atrakcja tego dnia - pokaz dokumentalnego filmu niemego z 1922 roku Nanook of the North, wypożyczonego z Filmoteki Narodowej. Wspomnienia reżysera tego obrazu Roberta J. Flaherty’ego, którego film należy dziś do klasyki filmu dokumentalnego, uznałem za słuszne dołączyć do niniejszego tomu.
Dużą atrakcję stanowiło też spotkanie z Bartoszem Stranzem, indianistą z Gdańska, od lat mieszkającym w rezerwacie Czarnych Stóp w Montanie.
Sesji towarzyszyły również wystawy: wystawa stała Muzeum Etnograficznego dotycząca Ameryki Łacińskiej oraz wystawa replik rękodzieła indiańskiego ze zbiorów przede wszystkim Anny i Aleksandra Danyluków, którym w tym miejscu chciałbym serdecznie podziękować za okazaną pomoc przy organizacji tej ekspozycji. Między gablotami z eksponatami zawisły fotogramy przedstawiające niektóre ze zlotów PRPI autorstwa Macieja Szpringiera oraz Marcina Kilanowskiego, wzbogacone o zdjęcia Leszka Opioli ze słynnej już wystawy przedstawiającej Indian amerykańskich.
Jako organizator chcę podziękować wszystkim prelegentom, tancerzom i wystawcom, bez których zaangażowania w przygotowanie swojej cząstki programu sesja ta nie udałaby się. Wdzięczność winien jestem szczególnie Cezaremu Warchołowi, który wspierał mnie w przygotowaniach organizacyjnych, oraz swojej żonie za wszechstronną pomoc i zrozumienie.
Ogromne podziękowania należą się także Państwowemu Muzeum Etnograficznemu w Warszawie, a zwłaszcza paniom Małgorzacie Orlewicz i Teresie Walendziak za okazane wsparcie i życzliwość.
Mam nadzieję, że zbiór ten spotka się z równie dużym zainteresowaniem jak sama warszawska, zimowa sesja i stanowić będzie zarówno pamiątkę tamtego wydarzenia, jak i źródło cennych informacji.
Jestem ogromnie rad, że oddając do rąk czytelnikówtę książkę, nie tylko udało się ocalić od zapomnienia część spuścizny oraz przesłanie Stefanii Antoniewicz, ale również oddać należny hołd Jej niezwykłej i skromnej osobie.
Arkadiusz J. Kilanowski

Odrębna rzeczywistość. Referaty z sesji "Indianie i indianiści" poświęconej pamięci Indiańskiej Babci, Stefanii Antoniewicz, pod redakcją Arkadiusza J. Kilanowskiego, Biblioteka "Tawacinu" nr 30, TIPI, Wielichowo 2004, ISBN 83-919264-0-0, format 145×205, stron 200+16 nlb (zdjęcia), indeks, cena 12 zł

Zamówienia można składać pisemnie, telefonicznie (061) 44 33 058 lub drogą elektroniczną tipi@tipi.pl
Realizacja zamówień w kolejności ich nadsyłania.


Warunki zakupu

Zamawiam książkę